पाठ- १ मातृभूमिको आवाज

शब्दार्थ

संस्कार = अवगुण, दोष, कमजोरी आदि हटाई परिष्कार गर्ने काम

 परिवेश = चारैतिरको वातावरण

बक्खु = मोटो उनी कपडाको लामो कोट जस्तो वस्त्र 

घलेक= घले महिलाको आफ्नो पहिचानको पहिरन

 गौरा = खास गरी दार्चुला, डडेलधुरातिर कृष्णाष्टमीको आसपास मनाइने प्रसिद्ध चाड 

देउडा = पश्चिम नेपालको लोकगीतमा चल्ने गीतको एक चाल

रोदी = विशेषतः गुरुब जातिमा प्रचलित प्रसिद्ध मनोरञ्जनात्मक कार्यक्रम

 धाननाच = विशेषतः पूर्वी नेपालका लिम्बू जातिमा प्रचलित एक लोक नृत्य

शब्दभण्डार

१. दिइएका पदावली बुझाउने शब्द पाठबाट खोजेर लेख्नुहोस्

(क) लक्ष्मीपूजाको भोलिपल्ट बेलुकी भट्याइने गाथा

=  देउसी, भैलो

(ख) कुनै पनि काम राम्रोसँग गर्ने सिप

=  कला

(ग) शरीर आदिको उपल्लो भाग

=  माथ

(घ) शारीरिक वा बौद्धिक शक्ति लगाएर गरिने काम 

=  श्रम

(ब) जाति, वर्ग र पेसाका मानिसको परिचायक पहिरन

=  भेष

२. उस्तै अर्थ दिने शब्दहरूबिच जोडा मिलाउनुहोस्

सिङ्गो – पूर्ण  

मुलुक – देश 

सुमन — फुल

मिहिनेत -श्रम

वक्षस्थल – छाती

गोडा – पाउ

३. उस्तै अर्थ दिने शब्द पाठबाट खोजेर लेख्नुहोस्

राष्ट्र = देश

पुष्प = फूल

 जिन्दगी = जीवन 

धरणी = भूमि

शरीर = तन 

गीत =गाना 

 पोसाक = भेष

४. वाक्यमा प्रयोग गर्नुहोस् :

सिङ्गो =  देश जोगाउन सत्ता वा राज्यलाई खण्ड खण्ड मा नपारेर सिङगो रुपमा चलाउनु पर्छ ।

भेष =  नेपालको भेष- भुसा जोगाइ राख्नु पर्दछ ।

संस्कार =  संस्कारद्वारा परिष्कृत भएपछि मानिसको मनोवैज्ञानिक रुपान्तरण हुन्छ ।

देउडा,= डेउडा गीतको सुरुवात खस सभ्यतासँगै सुरु भएको अनुमान लगाइन्छ ।

५. रातो रङ लगाइएका शब्दका ठाउमा उस्तै अर्थ दिने शब्द पाठबाट खोजेर वाक्य पुनर्लेखन गर्नुहोस्

(क) आकाशमा चन्द्रमा उदाएको थियो ।

(ख) सूर्यको प्रकाशले आँखा तिर्मिरायो ।

(ग) हामीले वातावरण परिवेश राख्नुपर्छ ।

 (घ) शुक्लाफाँटको सुन्दर दृश्य देखेर म मक्ख परें ।

बोध र अभिव्यक्ति

२. छुटेका शब्द भरी श्लोक पुनर्लेखन गर्नुहोस्

हिमाल मेरो अति उच्च माथ

पहाड छाती र मधेस काख

 म एक मान्छेसरि पूर्ण ठान 

यी अङ्ग मेरा सब हुन् समान

३. एक वाक्यमा उत्तर भन्नुहोस : 

क) के बाँचे देश बाँच्छ ?

=  संस्कार वाँचे देश बाँच्छ

ख) देशलाई केले  सिंगार्नुपर्छ भनिएको छ ? 

=  देशलाई श्रमले सिँगार्नुपर्छ भनिएको छ ।

ग) पहाड र मधेसलाई के भनिएको छ ? 

=  पहाडलाई छाती र मधेसलाई काख भनिएको छ ।

घ) संस्कृतिको सुवास कसरी छर्न भनिएको छ ? 

= सबै मिलेर संस्कृतिको सुवास छर्न भनिएको छ ।

४. शिक्षकबाट अनुच्छेद सुनेर बान्की मिलाई लेख्नुहोस् :

=  देश हाम्रो नेपाल, स्वतन्त्र र अखण्ड विविध भाषा धर्म, संस्कृति र भेषभूषा अनेकतामा एकता भएको सुन्दर देश हामी सबै मिलेर गरें, देशको विकास ।