पाठ – 15 पानीको कथा

शब्दभण्डार

१. तलका पदावली र अर्थबिच जोडा मिलाउनुहेस् :

२. तलका टुक्का र तिनका अर्थबिच जोडा मिलाउनुहोस् :

अनुहार फेर्नु =  स्वरुप बदल्नु

हिसाब राख्नु –लोखाजोखा राख्नु

 कान समात्नु- स्वरुप बदल्नु

मास छर्न जानु  —मर्नु

घुडा टेक्नु =  हार्नु

कम्मर कस्नु = आँट गर्नु

 नाक काट्न– इज्जत फाल्नु

३. क्रियाकलाप २ मा दिइएका टुक्काहरूलाई अर्थ खुल्ने गरी वाक्यमा प्रयोग गर्नुहोस् ।

क) उसले आफनो अनुहार फेयो ।

ख) तिमीले के. – के भनेको छौ मेले हिसाब राखेको छ ।

ग) राम र श्याम बीच हात हालाहाल भयो।

 घ) हामीले सधै कोसिस गर्नुपर्छ घुडा टेक्नुहुदैन ।

ङ) जो कम्मर कसेर पढ्छ त्यो सफल हुन्छ ।

च) रेखाले आफनो आमाबुवाको नाक काटिन् ।

छ) अन मेले आफनो कान समाते ।

ज) मेरो साथीको हजुरबुवा मास घर्म जानुभयो ।

४. तलका अनुकरणत्मक शब्द र क्रियाको जोडा मिलाउनुहोस र तिनलाई वाक्यमा प्रयोग गर्नुहोस् :

भुलुक्क –उम्लिनु

झलमल्ल =  घाम लाग्नु

सलल = बग्नु

खलखली=  पसिना आउनु

 छताछल्ल = पोखिनु

 दरदर = पानी दर्कनु

चुर्लुम्म = डुब्नु

 कलकल = पानी पिउनु

बोध र अभिव्यक्ति

१. पानिको कथा निबन्ध पालैपालो सस्वरवाचन गर्नुहोस् ।

२. दिइएका शब्द उच्चारण गरी वाक्यमा प्रयोग गर्नुहोस् ।

= आज टटलापुर घाम लागेको छ ।

= हाम्रो नाम इतिहासमा लेखिनुपर्छ ।

= खाना खाएपछि भाँडाकुडा धुनुपर्छ ।

= ऊ मुर्मुरिदै मेरो सामू आयो ।

=  हामीले निरन्तर मेहनेत गर्नुपर्छ ।

= कालान्तरमा तालबाट नदी निस्कयो ।

३. पाठका आधारमा छोटो उत्तर   दिनुहोस् :

क) आमाले पानी कुन कुन कामका लागि चाहिन्छ भन्नुभयो ?

=   आमाले पानी पिउन, नुहाउन, भान्छाको काम गर्न, भाँडा, धुन, लुगा धुन, चाहिन्छ भन्नुभयो ।

ख) वनभोजका रमाइला र नरमाइला पक्ष के के थिए?

=  बनभोजमा जङगल डाँडा, नया ठाउँ रमाइलो पक्ष थिए भने पानीको सुविधा नहुनु नरमाइलो पक्ष थियो ।

ग) काठमाडौँ कुन कुन नदीले बनाएको सहर होला ?

=  काठमाडौँ उपत्यका वागमती, विष्णुमती आदि नदीहरूले बनाएको सहर होला ।

घ) नदीको महत्तवका वारेमा एक अनुच्छेद लेख्नुहोस् ।

 नदीको महत्व

हिउँ पगिलएर अथवा पानीको मुहानवाट सदावहार ठूलो मात्रामा बगिरहने पानीलाई नदी भनिन्छ । मानव जीवनमा नदीको धेरै ठूलो महत्व छ। नदीको पानीबाट विधुत उत्पादन हुन्छ । नदीवाट सिँचाई गरिन्छ । जहाँ नदी हुन्छ त्यहाँ मानव वस्ती धेरै हुन्छ पर्यटन व्यवसायको लागि पनि नदीको महत्व छ, नदी भएका देशहरू छिटो विकसित हुन्छन् । हाम्रो देशमा पनि साना ठूला गरी ६००० भन्दा बढी नदी नाला छन् ।